3D baskı yolculuğunda her şeyin mükemmel gitmesini beklemek, ilk denemede kusursuz bir sufle yapmayı ummak gibidir; bazen söner, bazen taşar. Başarısız bir baskı görmek sinir bozucu olabilir ama unutmayın: her hata, aslında öğrenmek için bir fırsattır. En iyi 3D baskıcılar, hiç hata yapmayanlar değil, hataları tanıyıp onlara doğru çözümü uygulayabilenlerdir.

Bu rehber, sizin “arıza tespit” kılavuzunuz olacak. En sık karşılaşılan 10 yaygın 3D baskı hatasını, nedenlerini ve en önemlisi pratik çözümlerini bir araya getirdik. Bu kılavuzu elinizin altında tutarak, gelecekte karşılaşacağınız sorunları birer paniğe değil, çözülebilir bir bulmacaya dönüştürebilirsiniz.

1. Spagetti Canavarı

Belirtiler: Baskı yatağında model yerine, birbirine dolanmış, anlamsız bir plastik yığını bulursunuz.

Baskı tablasının üzerinde bir 3D model yerine karışık bir filament yığını olan Spagetti Canavarı hatası

Teşhis: Baskı, bir noktada baskı tablasından tamamen ayrılmıştır ve nozzle boşluğa plastik basmaya devam etmiştir. Tedavi: İlk katman yapışmasını mükemmelleştirin. Brim kullanın, tabla kalibrasyonunuzu kontrol edin ve tablanızı izopropil alkol (IPA) ile temizleyin.

2. İlk Katmanın Yapışmaması

Belirtiler: İlk katman çizgileri, tablaya yapışmak yerine nozzle ile birlikte sürüklenir. Teşhis: Nozzle tablaya çok uzak, tabla kirli veya sıcaklığı düşük olabilir. Tedavi: Z-Offset ayarınızı düşürerek nozzle’ı tablaya yaklaştırın. Tablayı temizleyin ve Slicer’da İlk Katman Hızını 20mm/s gibi bir değere indirin.

3. Warping (Köşelerin Kalkması)

Belirtiler: Baskının, özellikle de keskin köşeleri, baskı devam ederken tabladan yukarı doğru kıvrılır.

Büyük, dikdörtgen bir baskının köşelerinin tabladan yukarı doğru kalktığı warping hatası

Teşhis: Plastik soğurken büzülür ve yarattığı gerilimle köşeleri yukarı çeker. Tedavi: Yazıcının etrafındaki hava akımını kesin. ABS gibi malzemeler için kapalı bir kasa (enclosure) kullanın. Slicer’dan Brim eklemek, köşeleri aşağıda tutmak için en etkili yöntemdir.

4. Katman Kayması (Layer Shifting)

Belirtiler: Baskı, bir noktadan sonra yana doğru kayar ve merdiven basamağı gibi görünür.

Yüksek bir kulenin, yarısından sonra yana doğru kaydığı katman kayması hatası

Teşhis: Tamamen mekanik bir sorundur. Genellikle gevşek kayışlar (belts) veya mekanik bir takılma nedeniyle motorun adım atlamasından kaynaklanır. Tedavi: Yazıcınızın X ve Y eksenlerindeki kayışları gerin. Tekerleklerin rahatça hareket ettiğinden emin olun. Slicer’da Z-Hop ayarını aktif ederek nozzle’ın modele çarpma riskini azaltın.

5. Katman Ayrılması (Layer Separation)

Belirtiler: Baskınızın duvarlarında yatay çatlaklar veya boşluklar belirir. Teşhis: Katmanlar birbiriyle düzgünce kaynaşmıyordur. Nedenleri genellikle düşük baskı sıcaklığı veya yetersiz malzeme akışıdır. Tedavi: Baskı sıcaklığınızı 5-10°C artırmayı deneyin. Parça soğutma fanı hızını bir miktar düşürün.

6. Nozzle Tıkanması (Clogged Nozzle)

Belirtiler: Baskının ortasında nozzle’dan plastik gelmemeye başlar ve extruder “tık-tık-tık” sesi çıkarır. Teşhis: Nozzle’ın ucu kir veya yanmış plastik ile tıkanmıştır. Ya da ısı yığılması (heat creep) nedeniyle filament erken eriyip sıkışmıştır. Tedavi: Yazıcıyla gelen iğneyi kullanarak nozzle’ı temizleyin veya “Cold Pull” yöntemini uygulayın. Baskı kafasını soğutan fanın çalıştığından emin olun.

7. Stringing (İplenme / Saçaklanma)

Belirtiler: Baskı kafası boşluklarda hareket ederken arkasında örümcek ağı gibi ince plastik iplikçikler bırakır.

İki kule arasında örümcek ağı gibi ince plastik ipliklerin uzandığı stringing hatası

Teşhis: Yetersiz geri çekme (retraction) ayarları veya çok yüksek baskı sıcaklığı nedeniyle nozzle’dan plastik sızar. Tedavi: Slicer’da “Retraction Distance” ve “Retraction Speed” ayarlarını optimize edin (“retraction tower” testi yaparak). Baskı sıcaklığını düşürmeyi ve filamentinizi kuru tutmayı deneyin.

8. Filamentin “Yenmesi” (Stripped/Ground Filament)

Belirtiler: Extruder dişlisi, filamenti itemez ve aynı noktayı sürekli “yiyerek” bir çentik oluşturur. Teşhis: Bu genellikle başka bir sorunun (nozzle tıkanıklığı, ısı yığılması) sonucudur. Extruder ittirmeye çalışır ama filament ilerleyemez. Tedavi: Önce altta yatan nedeni (tıkanıklık vb.) çözün. Ardından extruder dişlisinin temiz ve gerginlik ayarının doğru olduğundan emin olun.

9. Z-Axis Binding (Z Ekseni Takılması)

Belirtiler: Baskınızda belirli yüksekliklerde sürekli tekrarlanan, ezilmiş ve düzensiz katmanlar görürsünüz.

Bir 3D baskının yan duvarında, belirli aralıklarla tekrarlanan yatay ve ezilmiş katman çizgileri

Teşhis: Baskı kafası, Z ekseninde (yukarı) hareket ederken bir noktada takılıyor veya zorlanıyordur. Bunun nedeni genellikle hizası bozuk veya kirli vidalı mil (lead screw) veya fazla sıkılmış tekerleklerdir. Tedavi: Yazıcı kapalıyken Z eksenini elinizle yavaşça hareket ettirerek takılma olup olmadığını kontrol edin. Vidalı mili temizleyip ince bir katman lityum gresi ile yağlayın.

10. Ghosting / Ringing (Hayaletleme / Çınlama)

Belirtiler: Baskınızın yüzeyinde, özellikle keskin köşelerden sonra, yankı veya dalgalanma gibi görünen desenler oluşur.

Bir baskının keskin köşelerinin yanında, yüzeyde dalgalanma veya yankı şeklinde görünen ghosting hatası

Teşhis: Tamamen titreşimle ilgilidir. Baskı kafasının ani yön değiştirmesi, yazıcı iskeletinde titreşim yaratır. Tedavi: En basit çözüm, hızı ve özellikle de ivmelenme (acceleration) ayarlarını Slicer’dan düşürmektir. Yazıcınızın sallanmayan, sağlam bir yüzeyde durduğundan emin olun.

Sonuç: Hatalar, Birer Öğretmendir

Unutmayın, 3D baskıda başarısızlık, sürecin doğal bir parçasıdır. Her çözdüğünüz sorun, sizi daha bilgili ve daha yetenekli bir üretici yapacaktır. Bu rehberi bir “ilk yardım çantası” gibi elinizin altında tutun ve baskılarınızın tadını çıkarın!

Peki, tüm bu hatalardan kaçınıp, daha da ileri gitmek isterseniz? Bir sonraki rehber yazımızda, sizi “basıcı” olmaktan “tasarımcı” olmaya taşıyacak ilk adımı atacağız ve “Yeni Başlayanlar İçin Tinkercad Rehberi” ile kendi basit 3D modellerinizi nasıl yapabileceğinizi öğreneceğiz.